Шупашкар районӗнче ветеринари правилисемпе нормисене пахӑнманни тӑрӑ шыв ҫине тухнӑ. Районти ветеринари службин ӗҫченӗсем чылай йӗркене пӑснӑ-мӗн.
Ишекре ветеринари участокӗ пур. Анчах вӑл ӑҫта вырнаҫнӑ? «Шупашкар районӗнчи чӗрчунсен чирӗсемпе кӗрешекен станци» патшалӑх служби «Ёлочка» ача пахчин ҫуртӗнче вырнаҫнӑ иккен.
Паллах, ку — ветеринари йӗркисене пӑсни. Кунти ветеринари участокӗн ӗҫченӗсем пӗлтӗрхи пуш уйӑхӗнчен пуҫласа чирлӗ чӗрчунсене регистрацилемелли журнала тытса пымаҫҫӗ. Вакцинаци ирттернине кӑтартакан актра иммунизаци тунӑ йытӑсен хуҫисен адресӗсене те кӑтартман.
Кун пирки Россельхознадзорӑн Чӑваш Енри управленийӗ пӗлтерет.
Уйрӑм хушма хуҫалӑхсенчен пухакан сӗт хакне утӑ уйӑхӗнчен 1-мӗшӗнчен тытӑнса уннӑ пахалӑхне кура тӳлеме тытӑнмалла. Ку шухӑша Чӑваш Енӗн Элтеперӗ Михаил Игнатьев республикӑн Патшалӑх Канашне янӑ Ҫырура та палӑртнӑччӗ.
Иртнӗ эрнере Шупашкар районӗнче пулнӑ республикӑн ял хуҫалӑх министрӗ Сергей Павлов та ку шухӑша палӑртнӑ иккен. Район администрацийӗн ларусен залне ветеринарсене, сӗт пухакансене пухсах ҫавӑн пирки ӑнлантарнӑ.
Республикӑра ял хуҫалӑх предприятийӗсем сӗт сутасси ӳссе пырать иккен-ха, анчах уйрӑм хушма хуҫалӑхсенче ӗне тытакансем чакнӑ май сӗт сутасси те чакать-мӗн. Кунта ҫынсенчен сӗте йӳнӗрехпе туянни те витӗм кӳрет пуль тесе шухӑшлаҫҫӗ. Халӑхран сӗт пахалӑхӗ тивӗҫтерменни пирки те калаҫҫӗ. Пухаканӗсем ҫынсем сӗте шывпа тата ыттипе хушаҫҫӗ тесе калаҫҫӗ иккен, ҫыннисем вара сӗт пуҫтараканӗсем сахалтарах тӳлессишӗн вӗсем ҫине йӑвантарасшӑн тесе шухӑшлаҫҫӗ.
10 кунта пӗрре сӗт пахалӑхне тӗплӗн тӗрӗслесен, 10 кунта пӗр-икӗ хутчен сӗтри ҫу хисепне виҫсен йӗрке пуласса шанаҫҫӗ.
Хальхи вӑхӑтра Шупашкар районӗнче халӑхран сӗте 5 организаци пуҫтарать иккен.
Ялсенче ирсерен сӗт пуҫтараҫҫӗ. Хӑшӗ-пӗри тӳрӗ чунлӑ, теприсем сӗте шывпа та хутӑштарма именмеҫҫӗ. Ҫавӑнпа унӑн пахалӑхне тӗрӗслесех тӑма тивет.
Паян, пушӑн 19-мӗшӗнче, Тӑвай районӗнчи Тӑрмӑш ялӗнче ирхи 5 сехетре районти сӗт пахалӑхне тӗрӗслекен комисси тӗрӗслеве килнӗ. Комисси йышне Тӑвай район администрацийӗн пӗрремӗш ҫумӗ В.В.Чайкин, районти чӗрчунсен чирӗпе кӗрешекен станцин пуҫлӑхӗ А.В. Шакин, ветеринари службин ветеранӗ М.Г.Герасимова, районти чӗрчунсен чирӗпе кӗрешекен станцин пуҫлӑхӗн ҫумӗ Л.А.Симушкина пулнӑ.
Комисси яла ир-ирех килсе сӗт пухас ӗҫе хутшӑннӑ. Сӗте Любовь Иванова пухнӑ. Комисси сӗт пахалӑхне тӗрӗсленӗ. Рейд вӑхӑтӗнче 15 ҫын панӑ сӗте тӗрӗсленӗ.
Комисси сӗт паракан ҫынсене кунашкал рейдсем тӑтӑшах пуласса асӑрхаттарнӑ.
Сӑнсем (12)
Кӑҫал ҫуркунне ир пуласси пирки ватӑсем хӗллех сӑмахларӗҫ-ха. Вӗсен сӑмахне ӗненмӗн-и? Чӑнах та, пӗр килчӗ.
Ҫавна май республикӑри районсем те ҫуракине маларах тухма тытӑнаҫҫӗ. Патӑрьел районӗнчи хӑш-пӗр хуҫалӑхра ав ҫӗре апатлантарма тухнӑ.
ЧР ял хуҫалӑх министрӗ Сергей Павлов Муркаш районӗнче ҫуракине мӗнле хатӗрленнине хӑй вырӑна тухса тӗрӗсленӗ. Районта акмалли лаптӑк — 25 пин ытла гектар. Кӗрхисем — 6 пин гектара яхӑн. Ҫурхисем валли 12 пин гектар лаптӑк уйӑрнӑ.
«Герой» хуҫалӑхра 30 тонна элита вӑрри туяннӑ. Кунта тулӑсӑр пуҫне урпа, сӗлӗ акма, ҫӗрулми, пахча ҫимӗҫ лартма палӑртнӑ. Ҫурхи ӗҫсене пурнӑҫламашкӑн хуҫалӑх кӗске вӑхӑтлӑха кредит илесшӗн. Малашне вӗсем машинӑпа трактор паркне лизинг витӗр ҫӗнетесшӗн.
Кӑҫал республикӑра вӑрлӑх хатӗрлессине пысӑк тимлӗх уйӑрнӑ. Сергей Павлов кредит илес текенсем нумайланнине те палӑртнӑ.
Ҫанталӑк саккунӗнчен иртеймӗн. Кӑҫал ҫуракине, пӗлтӗрхипе танлаштарсан, 10 кун маларах тухаҫҫӗ.
Республикӑри мӗнпур районта кӑҫал шалти ресурссене шырама ӗмӗтленеҫҫӗ. Кун пирки Чӑваш Ен Элтеперӗн Администрацийӗн пресс-служби республика пуҫлӑхӗ районсенче тӗлпулусем йӗркелени пирки пӗлтерекен хыпарсенчен пӗринче палӑртса хӑварнӑ.
Тепӗр тесен, шырама ӗмӗтленеҫҫӗ тени тӗрӗсех те мар-тӑр-ха. Шалти ресурссене шырамалли пирки вырӑнти активпа йӗркеленӗ курнӑҫусенче республикӑна ертсе пыракансем палӑртаҫҫӗ.
Экономика пирки калаҫнӑ май ял хуҫалӑхне те манмаҫҫӗ иккен. Михаил Игнатьев Элтепер, сӑмахран, ку отрасль йывӑрлӑха пӑхмасӑрах аталанассине палӑртать. «Ҫӗр пур, ҫӗр ҫинче пурӑнакан тата ӗҫлекен ҫынсем пур. Акса-тӑвакан ҫӗрсен лаптӑкӗсене ӳстермелле, ахаль выртакан лаптӑксене пусӑ ҫаврӑнӑшне кӗртмелле. Кашни гектарпа тухӑҫлӑ усӑ курмалла», — тенӗ вӑл ҫавӑн пек тӗлпулусенчен пӗринче.
Канаш районӗнче ӗнер агроконференци иртнӗ. Район администрацийӗн агропромышленноҫ предприятийӗсемпе ӗҫлекен пайӗн пуҫлӑхӗн ҫумӗ Валерий Никоноров ҫурхи ака-суха ӗҫӗсене ирттермелли планпа паллаштарнӑ.
Кӑҫал канашсем ҫуртрисене 24,2 пин гектар акасшӑн. Ҫав шутран пӗрчӗллӗ тата пӑрҫа йышши культурӑсем 14 пин гектар йышӑнмалла. Кӗрхи культурӑсене 5 пине яхӑн гектар ҫинче апатлантармалла тата нӳрӗк тытса хӑвармалла, 4,4 пине яхӑн гектар ҫинчи нумай ҫул ӳсекен курӑксем те ҫак ӗҫсене пурнӑҫласа кӗтеҫҫӗ. Кӗрхи тӗш-тырӑ пирки каларӑмӑр та, вӗсенчен 80 процентне специалистсем аван тесе хакланӑ, ыттин апла мар иккен.
Фермӑсене выльӑх апачӗпе тивӗҫтересси пирки те ҫуркуннех шухӑшламалла. Кун валли нумай ҫул ӳсекен курӑк лаптӑкне пысӑклатасшӑн. Лаптӑка пысӑклатнипе пӗрлех курӑк ассортиментне те сарма шухӑшлаҫҫӗ.
Сӑнсем (15)
Канаш районӗнчи Эдуард Шамуков фермер кӑркка ӗрчетсе Раҫҫей шайне тухасшӑн, Чӑваш Ене унӑн ашӗпе тивӗҫтересшӗн.
Раҫҫейри лавкка сентрисем ҫинче кӑркка какайӗ сахал — 3 процент ҫеҫ. Канаш районӗнчи фермер вара ҫак ӗҫе аталантарса ярасшӑн.
Эдуард Шамуков пӗлтӗр кӑркка ӗрчетме тытӑннӑ. Малтан вӑл 1 пин ытла гектар ҫинче тыр-пул ӳстернӗ. Анчах унпа кӑна тупӑш туса илме ҫук-мӗн. Ҫапла кӑркка ӗрчетес шухӑш ҫуралнӑ.
Вӗсене вӑл Ставрополь енӗнче туяннӑ. «Универсал» йӑх темиҫе йӑха пӗрлештернипе пулнӑ. Вӗсене пӑхма ҫӑмӑл, куштан мар-мӗн. Аҫи 17 эрнере 6,5 килограма ҫитме пултарать.
Кӑрккасене кунне икӗ хут тӑрантараҫҫӗ. Ятарлӑ хутӑш тӑваҫҫӗ, апата хӑйсем ӳстереҫҫӗ. Кӑркка пӑчкӑ кӗрпи е хӗвелҫаврӑнӑш вӑррин хуппи ҫинче выртса тӑрать. Фермер туянакансене тупнӑ ӗнтӗ. Ытларахӑшӗ Чӑваш Енренех. Анчах вӑл пурӑна-киле какая ытти ҫӗре те ӑсатма тытӑнасшӑн.
Шамуковӑн тӗллевӗсем пысӑк. Анчах вӑхӑт кирлӗ. Вӑл кӑрккасен сарайне ҫӗнетесшӗн, унта газ кӗртесшӗн.
Халӗ фермерсене патшалӑх укҫа-тенкӗ енчен пулӑшма тӑрӑшать. Комсомольски районӗнчи Тукай ялӗнче пурӑнакан Ибрагимовсен хуҫалӑхӗ ав кунсерен тенӗ пек аталанать. Ҫемье Романов сурӑхӗсене ӗрчетет. Вӗсем икӗ ҫул каялла патшалӑхран 900 пин тенкӗ пулӑшу илнӗ.
Ҫак укҫапа Ибрагимовсем сурӑхсем валли ферма хӑпартнӑ. Укҫа тивӗҫмешкӗн документсем хатӗрленӗ чухне вӗсен 10 сурӑх ҫеҫ пулнӑ. Пӗлтӗр ҫемье хӑйсен укҫипе 80 пуҫ сурӑх туяннӑ.
Халӗ Ибрагимовсен ферминче — 230 сурӑх. Малашне вӗсем, Ринат Ибрагимов каланӑ тӑрӑх, 300 сурӑхран кая мар усрасшӑн. Романов сурӑхӗн ҫӑмӗ те питӗ паха. Пӗр ами икӗ ҫулта виҫӗ хут пӑрамлать. Чылай чухне — йӗкӗреш, виҫӗреш…
Сурӑхсене тӑрантармашкӑн Ибрагимовсем тыр-пул ҫитӗнтереҫҫӗ. Фермӑра икӗ ҫын валли ваканси хатӗрленӗ, унта иккӗн тӑрӑшаҫҫӗ ӗнтӗ.
Крым Республикин Ял хуҫалӑх министерствипе Чӑваш Ен аграри ведомстви калаҫу ирттернӗ. Унта мӗн пирки сӑмах хускатнӑ?
Сӑмах май, ЧР Элтеперӗ Михаил Игнатьев ертсе пынӑ делегаци нумай пулмасть Крымран, Севастопольтен таврӑннӑ. Иҫӗм ҫырли, панулми, ытти улма-ҫырла, пахча-ҫимӗҫ Чӑваш Ене Крымран килме пуҫлӗҫ. Вӗсем патне кунтан чӑваш ҫӗрулмине ӑсатма тытӑнӗҫ.
Чӑваш Енре ял хуҫалӑх экономикӑри тытӑмра пӗлтерӗшлӗ вырӑн йышӑнать. Пирӗн республика ял хуҫалӑх культурине ӳстерес енӗпе опытпа та пайланать. Халӗ ав крымсене ҫӗрулмипе пулӑшас енӗпе ӗҫлеҫҫӗ. Унта «иккӗмӗш ҫӑкӑра» ӳстерме йывӑр-мӗн. Сӑлтавӗсем пур. Чи малтанах Украина Ҫурҫӗр Крым каналне хупнӑран уйсене шӑварма май ҫук.
Чӑваш Ене вара Крымран хаклӑ мар, тутлӑ улма-ҫырла килме тытӑнӗ. Халӗ ҫурутравра ял хуҫалӑх техники ҫителӗксӗр. Унччен крымсем ӑна Украинӑран тара илнӗ, паян вара ҫурмаутрава хӑйне тракторсем, комбайнсем кирлӗ. Чӑваш Ен Крыма ку енӗпе пулӑшма пултарӗ-мӗн. Унти ведомство Чӑваш Енре «Енисей» комбайнсем кӑларнипе кӑсӑкланаҫҫӗ.
Нумаях пулмасть Россельхознадзорӑн сайтӗнче Чӑваш Енре ют ҫӗршывсенчен кӳрсе килнӗ вӑрӑлӑх нумайланасса пӗлтернӗ. Хальлӗхе вӗсене АПШран, Болгарирен, Чилирен, Францирен илсе килеҫҫӗ.
Ведомство ӗҫченӗсем пӗлтернӗ тӑрӑх, пӗлтӗр те кӳрсе килнӗ вӑрлӑх нумай пулнӑ. Ку кӑҫал та ӳсессине пӗлтернӗ. Ӳсентӑран вӑррисене ытти ҫӗршыва яракан компанисен вӗсене тӗплӗн тӗрӗслемелле. Кун пирки 2015 ҫулхи нарӑсӑн 24-мӗшӗнче тухнӑ саккунра каланӑ.
Вӑрӑлӑха ятарлӑ контейнерсенче кӳрсе килеҫҫӗ. Вӗсене питӗ лайӑх хупаҫҫӗ, сывлӑш кӗртмеҫҫӗ. Ку вӑрра кӳрсе килнӗ чухне уҫасран хӳтӗлет. Анчах специалистсен кайран та вӗсене лабораторире тӗрӗслемелле.
Ведомство Раҫҫее ют ҫӗршывран илсе килекен вӑрлӑх мӗнпур партийӗ пирки систерме ыйтать.
-9.7 °C